Giải bài toán rác thải sinh hoạt

Hiện nay, trung bình mỗi ngày trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh phát sinh trên 1.000 tấn chất thải rắn sinh hoạt, tạo áp lực lớn đối với công tác thu gom, vận chuyển, xử lý trong bối cảnh các khu tập kết, nhà máy xử lý rác chưa được đầu tư đồng bộ, hiện đại. Từ vấn đề này đã làm lượng chất thải dư thừa quá lớn tại các bãi tập kết, tiềm ẩn lớn gây ô nhiễm môi trường nếu như các cấp, các ngành không sớm có giải pháp cấp bách, kịp thời.

Khu chôn lấp rác tạm Vũ Oai tại xã Thống Nhất đã quá tải.

Lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh hằng ngày có số lượng lớn tập trung tại các khu vực đô thị của tỉnh, đặc biệt là tại vùng Hạ Long, Cẩm Phả, Đông Triều, Uông Bí, Móng Cái. Những khu vực này chiếm đến 80% lượng rác thải phát sinh hằng ngày trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chưa được triển khai một cách đồng bộ, hiệu quả, dẫn đến lượng rác thải còn tồn đọng.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này một mặt là do ý thức chấp hành Luật Bảo vệ môi trường của người dân chưa được tốt, còn tình trạng đổ thải rác thải không đúng nơi quy định, bỏ thải rác sau khi đã được các đơn vị thu gom thực hiện thu gom rác, chưa thực hiện việc phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn; mặt khác, các điểm tập kết rác, trạm trung chuyển chưa được quan tâm quy hoạch, đầu tư đạt quy chuẩn, hầu hết các điểm tập kết hiện nay là điểm tập kết tạm, chưa được đầu tư đáp ứng yêu cầu kỹ thuật về bảo vệ môi trường, còn xảy ra hiện tượng mất vệ sinh; cùng với đó, các khu chôn lấp, nhà máy đốt rác lại phân bố không đồng đều, một số bãi chôn lấp hiện nay đang trong tình trạng đầy, quá tải và đã hết công suất nhưng vẫn phải tiếp nhận, chưa được đóng cửa, gây ô nhiễm môi trường, gây bức xúc trong nhân dân (bãi rác Đồng Mỏ tại phường Mông Dương; bãi rác Cống To tại xã Tiên Yên); công nghệ đốt rác của các nhà máy xử lý rác thải rắn sinh hoạt chậm được cải tiến, dẫn đến lượng rác được xử lý trong ngày còn thấp.

Mặc dù tỉnh đã có quy hoạch 17 khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt nhưng đến nay mới có 9 khu xử lý được đầu tư, vận hành; 1 khu đã đầu tư và vận hành một phần; 2 khu đang đầu tư, chưa hoạt động; 5 khu chưa đầu tư. Đặc biệt, nhiều khu xử lý đã được triển khai đầu tư từ lâu nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành. Đơn cử như nhà máy xử lý rác thải xã Bình Khê chậm thực hiện giai đoạn 2 đến nay là gần 4 năm, hiện mới chỉ vận hành giai đoạn 1 với 1 lò đốt công suất 100 tấn/ngày, phục vụ xử lý cho khoảng 80 tấn rác thải/ngày của các xã, phường lân cận và hiện tại còn tồn trên 13.000 tấn rác chưa xử lý tại khu vực tập kết của nhà máy.

Thu gom rác thải sinh hoạt tại phường Hạ Long.

Còn tại dự án Trung tâm xử lý chất thải rắn tại 2 xã Vũ Oai và Hòa Bình của TP Hạ Long trước đây do Công ty CP Tập đoàn Indevco là chủ đầu tư, có công suất thiết kế 900 tấn rác/ngày để xử lý cho khu vực Hạ Long, Cẩm Phả, Vân Đồn nhưng đến nay đã chậm tiến độ hơn 60 tháng.

Theo tính toán, nếu dừng các bãi chôn lấp đã quá tải và các cơ sở xử lý có thời hạn hoạt động hết năm 2025 và trong trường hợp các nhà máy xử lý rác thải đang xây dựng, đầu tư mới không hoàn thành để đưa vào hoạt động trong năm 2025 thì sang năm 2026, trên địa bàn tỉnh mỗi ngày còn khoảng 440-460 tấn chất thải rắn sinh hoạt phát sinh sẽ không có địa chỉ để xử lý.

Ông Nguyễn Minh Sơn, Giám đốc Sở NN&MT tỉnh, cho biết: Trong trường hợp dừng hoạt động bãi chôn lấp rác Cống To tại xã Tiên Yên, khu chôn lấp Vũ Oai tại xã Thống Nhất; dừng cơ sở xử lý rác Cầu Cao tại đặc khu Vân Đồn thì Nhà máy xử lý rác thải Khe Giang hiện nay cũng chỉ xử lý theo tình huống cấp bách sử dụng các lò dự phòng để đốt rác cho các phường thuộc TP Cẩm Phả cũ. Các nguồn rác thải khác đến từ địa phương khác gần như không thể xử lý kịp.

Trước thực trạng rác thải trên địa bàn tỉnh chưa được xử lý kịp thời, gây bức xúc trong nhân dân, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, ngày 24/10/2025, Thường trực HĐND tỉnh phối hợp với Thường trực UBND tỉnh và các đơn vị liên quan tổ chức phiên giải trình về công tác quản lý, thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt gắn với chỉ tiêu môi trường theo Nghị quyết số 237/NQ-HĐND ngày 6/12/2024 của HĐND tỉnh. Tại hội nghị này, đã có rất nhiều ý kiến được các đại biểu tập trung trao đổi, làm rõ. Một trong những nội dung được các đại biểu đề cập là phải nhanh chóng rà soát, đánh giá một số đơn giá về thu gom, vận chuyển, xử lý rác trên địa bàn tỉnh để sớm điều chỉnh, bổ sung, thay thế đảm bảo phù hợp với tình hình thực tế, qua đó khuyến khích được tổ chức, doanh nghiệp tham gia đầu tư vào lĩnh vực này; các nhà máy thi công dở dang cần nhanh chóng khắc phục khó khăn, hoàn thiện những hạng mục, giai đoạn còn lại theo đúng cam kết với tỉnh.

Đồng thời với đó, các sở, ngành của tỉnh sớm triển khai thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh về tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ cho nhà đầu tư vào địa bàn thực hiện đầu tư các nhà máy xử lý rác quy mô lớn nằm trong quy hoạch; nghiên cứu, tìm hiểu kỹ lưỡng các công nghệ xử lý tiên tiến, hiện đại, không phát thải để triển khai áp dụng vào một số nhà máy hiện công nghệ không còn phù hợp, góp phần nâng cao năng lực xử lý rác, giải quyết dứt điểm tình trạng rác tồn đọng như hiện nay tại các bãi tập kết.