Toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu

Nhân tố khoa học và công nghệ đóng góp trên 30% giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp, 38% trong sản xuất giống cây trồng, vật nuôi.

Các nhà khoa học Việt Nam đã từng bước làm chủ các công nghệ trong các lĩnh vực như thủy điện, dầu khí, đóng tàu, vệ tinh, viễn thám, y học và vắc xin.

Khoa học xã hội và nhân văn đã cung cấp luận cứ cho việc hoạch định đường lối, chủ trương phát triển đất nước, hoàn thiện pháp luật, tạo tiền đề cho đổi mới tư duy kinh tế, khẳng định lịch sử hình thành và phát triển dân tộc, bảo tồn các hệ giá trị và bản sắc văn hoá Việt Nam.

Mặc dù đạt được một số thành tựu quan trọng về khoa học và công nghệ, Việt Nam đang đứng trước những thách thức của cuộc cách mạng công nghệ toàn cầu ngày càng gay gắt, đặt ra yêu cầu cấp thiết về đổi mới mô hình quản trị, chính sách và chiến lược phát triển quốc gia.

Cạnh tranh nước lớn đang làm phân mảnh thị trường công nghệ toàn cầu, gây ra những rào cản thương mại và chuyển giao công nghệ.

Các quốc gia phát triển đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển (R&D), giáo dục tổ hợp STEM [2] và cơ sở hạ tầng số, trong khi nhiều nước đang phát triển vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận các công nghệ mới, phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ nhập khẩu, không có năng lực nội địa hoá và phát triển công nghệ lõi.

Tình trạng "chảy máu chất xám" diễn ra khi các nhà khoa học tài năng từ các nước đang phát triển chuyển sang làm việc tại các nước phát triển.

Trước thực trạng này, Việt Nam đã nhìn nhận tổng thể, nghiêm túc và khách quan về những tồn tại, hạn chế để có chủ trương, quyết sách mạnh mẽ, mang tính chiến lược và cách mạng để tạo xung lực mới, đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đưa đất nước phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc Việt Nam.

Tôi mong muốn chia sẻ một số quan điểm và cách tiếp cận cụ thể như sau:

Thứ nhất, Việt Nam xác định phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế-xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh.

Thứ hai, tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, sự tham gia tích cực của doanh nhân, doanh nghiệp và Nhân dân đối với phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Xác định đây là cuộc cách mạng sâu sắc, toàn diện dựa trên tất cả các lĩnh vực; được triển khai quyết liệt, kiên trì, đồng bộ, nhất quán, lâu dài với những giải pháp đột phá, mang tính cách mạng. Người dân và doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, nguồn lực, động lực chính; nhà khoa học là nhân tố then chốt; Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Thứ ba, thể chế, nhân lực, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược là những nội dung trọng tâm, cốt lõi, trong đó thể chế là điều kiện tiên quyết, cần hoàn thiện và đi trước một bước. Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật bảo đảm yêu cầu quản lý và khuyến khích đổi mới sáng tạo. Chú trọng bảo đảm nguồn nhân lực trình độ cao cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; có cơ chế, chính sách đặc biệt về nhân tài.

Phát triển hạ tầng, nhất là hạ tầng số, công nghệ số trên nguyên tắc "hiện đại, đồng bộ, an ninh, an toàn, tiết kiệm và hiệu quả"; làm giàu, khai thác tối đa tiềm năng của dữ liệu, đưa dữ liệu thành tư liệu sản xuất chính, thúc đẩy phát triển nhanh cơ sở dữ liệu lớn, công nghiệp dữ liệu, kinh tế dữ liệu.

Thứ tư, phát triển nhanh và bền vững, từng bước tự chủ về công nghệ, nhất là công nghệ chiến lược. Phát huy tối đa tiềm năng, trí tuệ Việt Nam gắn với nhanh chóng tiếp thu, hấp thụ, làm chủ và ứng dụng thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến của thế giới; đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng, chú trọng nghiên cứu cơ bản, tiến tới tự chủ và cạnh tranh về công nghệ ở một số lĩnh vực Việt Nam có nhu cầu, tiềm năng, lợi thế.

Thứ năm, bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng; bảo đảm an ninh mạng, an ninh dữ liệu, an toàn thông tin cho các tổ chức và cá nhân là yêu cầu xuyên suốt, không thể tách rời trong quá trình phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Thưa quý vị và các bạn,

Năm 2003, cố Thủ tướng Lý Quang Diệu đã chia sẻ với sinh viên các trường đại học Singapore: "Những gì Singapore đạt được là kết quả của việc đất nước chúng ta đi tiên phong và tối đa hoá các cơ hội được mang lại bởi sự thay đổi của công nghệ và các mô hình sản xuất toàn cầu."

Điều này phản ánh triết lý liên tục đổi mới sáng tạo của Singapore dưới sự dẫn dắt của Đảng Hành động Nhân dân (PAP) trong suốt 60 năm qua, dù có ít tài nguyên tự nhiên, nhưng Singapore đã tìm ra con đường phát triển của mình bằng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Đây cũng là con đường mà Việt Nam quyết tâm thực hiện để đưa đất nước phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.

Trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng, hợp tác khoa học công nghệ là yếu tố then chốt, nền tảng để củng cố mối quan hệ hợp tác chiến lược giữa Việt Nam và Singapore.

Việt Nam và Singapore có nhiều điểm tương đồng và bổ sung cho nhau. Singapore có thế mạnh về công nghệ tiên tiến, kinh nghiệm quản lý và nguồn vốn đầu tư; trong khi Việt Nam có lợi thế về nguồn nhân lực dồi dào, thị trường rộng lớn và tiềm năng phát triển to lớn. Đây chính là cơ sở vững chắc cho sự hợp tác hai bên cùng có lợi.

Với ý nghĩa đó, tôi đề xuất một số lĩnh vực trọng tâm mà hai nước chúng ta có thể thúc đẩy mạnh hợp tác trong thời gian tới:

Thứ nhất, tăng cường hợp tác trong các dự án nghiên cứu khoa học giữa Singapore và Việt Nam để mở ra cơ hội trao đổi kiến thức và công nghệ. Thúc đẩy hợp tác sâu rộng, toàn diện giữa các viện nghiên cứu và các trường đại học đạt chuẩn quốc tế, trao đổi kinh nghiệm và nguồn lực chuyên môn, đặc biệt là trong các lĩnh vực mà hai bên có thế mạnh như trí tuệ nhân tạo, công nghệ số, dữ liệu lớn, viễn thông. Sự kết hợp này cần hướng đến việc giải quyết các vấn đề thực tiễn chung của cả hai nước cũng như của từng nước.

Thứ hai, hợp tác đổi mới sáng tạo để có thể khai thác và bổ sung thế mạnh của mỗi bên để tạo nên các giá trị đột phá. Singapore với hệ sinh thái khởi nghiệp năng động, các trung tâm nghiên cứu công nghệ tiên tiến và môi trường pháp lý ổn định đã tạo nền tảng cho sự phát triển của nhiều sáng kiến công nghệ đột phá.

Trong khi đó, Việt Nam sở hữu nguồn nhân lực trẻ, nhiệt huyết và một thị trường nội địa đang bùng nổ về nhu cầu số hoá và cải tiến dịch vụ công. Sự hợp tác này không chỉ mở ra cơ hội trao đổi công nghệ, chuyển giao kinh nghiệm mà còn thúc đẩy việc triển khai các dự án thí điểm trong chuyển đổi số (cụ thể là các lĩnh vực như Fintech, đô thị thông minh, y tế số, và giáo dục trực tuyến...). Qua đó, hai quốc gia có thể cùng nhau tạo dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế trong bối cảnh hội nhập của khu vực và toàn cầu.

Thứ ba, Singapore, với thành công trong chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ vào quản lý đô thị, đã xây dựng được những hệ thống quản lý giao thông, năng lượng và an ninh mạng tiên tiến, tạo nên mô hình đô thị thông minh hiệu quả. Trong khi đó, Việt Nam đang nỗ lực thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý hành chính, kịp thời đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân. Sự hợp tác này không chỉ cho phép Việt Nam tiếp thu kinh nghiệm và công nghệ từ Singapore mà còn giúp hai bên cùng nhau nghiên cứu, thử nghiệm và triển khai các giải pháp số hoá nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống, tăng cường hiệu quả nền hành chính công.

Thứ tư, hợp tác phát triển nhân lực khoa học công nghệ giữa Singapore và Việt Nam nhằm thúc đẩy quá trình chuyển giao công nghệ tiên tiến giữa hai nước. Singapore, với hệ thống đào tạo và nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế, có thể chia sẻ các mô hình giáo dục, các chương trình đào tạo chuyên sâu cũng như thực tiễn quản lý.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chính sách tại Trường chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore. (Ảnh: Thống Nhất/TTXVN)

Thứ năm, thúc đẩy hợp tác chuyển giao công nghệ và thương mại hoá các nghiên cứu khoa học giữa Việt Nam và Singapore, nhằm thúc đẩy quá trình chuyển giao công nghệ, tạo điều kiện cho việc phát triển các sản phẩm, dịch vụ mới dựa trên nền tảng nghiên cứu khoa học, từ đó tăng cường năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam và Singapore trên thị trường toàn cầu.

Trong bối cảnh thế giới đang thay đổi nhanh chóng, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ngày càng có vai trò then chốt trong mọi lĩnh vực. Sự sáng tạo không ngừng của con người chính là chìa khoá mở ra cánh cửa của những đột phá và tiến bộ trong tương lai. Như thông điệp mạnh mẽ mà cố Thủ tướng Lý Quang Diệu đã chia sẻ "Không có giới hạn nào đối với sự sáng tạo của con người và khả năng của công nghệ."

Tôi tin tưởng chắc chắn rằng các bạn, thế hệ trẻ đầy tài năng của Đại học Quốc gia Singapore, với trí tuệ, nhiệt huyết và khát vọng học hỏi, sẽ tiếp tục là những người dẫn đầu trong cuộc cách mạng công nghệ này.

Kính thưa quý vị,

Lịch sử đã cho thấy tương lai thuộc về những dân tộc biết ấp ủ khát vọng lớn và chung tay hành động vì lợi ích chung. Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới với tâm thế của một dân tộc kiên cường, mạnh mẽ, giàu khát vọng, sẵn sàng kết nối và hợp tác vì mục tiêu phát triển. Chúng tôi coi trọng mối quan hệ hợp tác với Singapore và các nước bạn bè; sẽ tiếp tục đóng góp tích cực để xây dựng một ASEAN gắn kết, sáng tạo và thịnh vượng.

Tôi tin tưởng rằng với tầm nhìn chiến lược, quyết tâm chính trị mạnh mẽ và tinh thần hợp tác sâu rộng, Việt Nam, Singapore cùng các quốc gia trong khu vực sẽ vươn tới những thành tựu to lớn hơn nữa trong tương lai. Chúng ta sẽ cùng nhau viết tiếp câu chuyện thành công của Đông Nam Á trong thế kỷ 21 - một Đông Nam Á đổi mới không ngừng, tự cường về kinh tế và công nghệ, và phát triển bền vững vì hạnh phúc của Nhân dân.

Một lần nữa, trân trọng cảm ơn quý vị đã chú ý lắng nghe. Chúc tình hữu nghị Việt Nam-Singapore tiếp tục phát triển sâu sắc, bền vững và hiệu quả. Chúc Đại học Quốc gia Singapore tiếp tục gặt hái nhiều thành tựu, và chúc quý vị đại biểu cùng các bạn sinh viên sức khoẻ, thành công./.