Nhật Bản hướng tới cho 85% lao động nam nghỉ thai sản

Một đứa trẻ được cha cõng trên vai cha mỉm cười khi đi dạo qua công viên rợp bóng lá thu vàng - hình ảnh điển hình của một “ikumen” Nhật Bản.

Người đi bộ trên đường phố Tokyo, Nhật Bản. Ảnh: Xinhua

Quá nhiều lo ngại

Thuật ngữ "ikumen" là kết hợp từ tiếng Nhật ikuji - chăm sóc trẻ em và ikemen - những người đàn ông có vẻ ngoài ngầu. Giới chức Nhật Bản quảng bá rộng rãi thuật ngữ này trong thập kỷ qua để chống lại văn hoá làm việc nhiều giờ khiến những ông bố không dành nhiều thời gian cho gia đình và những bà mẹ ở nhà chăm lo cho con cái, đồng thời đẩy tỉ lệ sinh của nước này xuống một trong những mức thấp nhất thế giới. 

Nắm bắt “cơ hội cuối cùng để đảo ngược” tình thế, tuần trước, Thủ tướng Kishida Fumio công bố loạt chính sách, bao gồm tăng cường hỗ trợ nuôi con và cam kết nâng số lượng lao động nam nghỉ được nghỉ thai sản từ 14% hiện nay lên 50% vào năm 2025 và 85% vào năm 2030.

Tuy nhiên, nhiều người ở nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới - đất nước vốn vật lộn với tỉ lệ sinh giảm và dân số già - đã hoài nghi về kế hoạch này. 

Makoto Iwahashi - thành viên của POSSE, công đoàn những người lao động trẻ tuổi - nhận định, dù kế hoạch của chính phủ có thiện chí nhưng nhiều nam giới Nhật Bản quá lo lắng về hệ quả khi nghỉ. 

Theo dự luật được Quốc hội Nhật Bản thông qua năm 2021, nam giới Nhật Bản hưởng 4 tuần nghỉ phép linh hoạt với mức lương lên tới 80%. Dù có luật pháp, nam giới vẫn lo ngại việc nghỉ phép ảnh hưởng tiêu cực tới triển vọng thăng tiến và họ có thể bị phân công sang những vị trí khác ít quan trọng hơn, theo ông Iwahashi. 

Việc phân biệt đối xử với người lao động nghỉ thai sản ở Nhật Bản là bất hợp pháp, nhưng những người lao động làm hợp đồng có thời hạn là nhóm đặc biệt dễ bị tổn thương. Và dù sao đi nữa, “một chút điều chỉnh về thời gian nghỉ sinh con sẽ không làm thay đổi đáng kể tỉ lệ sinh đang giảm", ông nói thêm. 

Giáo sư kinh tế Hisakazu Kato - Đại học Meiji ở Tokyo - cho biết, những năm qua, các công ty lớn chấp nhận việc các bậc cha mẹ nghỉ thai sản nhiều hơn nhưng các công ty nhỏ vẫn do dự vì lo ngại thiếu lao động. "Điều này gây áp lực lên những ông bố trẻ muốn nghỉ chăm con trong tương lai" - ông nói. 

Cơ hội cuối cùng

Năm 2022, số ca sinh mới ở Nhật Bản lần đầu giảm xuống dưới 800.000 kể từ khi bắt đầu ghi dữ liệu năm 1899. Stuart Gietel-Basten - giáo sư chính sách công và khoa học xã hội tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong (Trung Quốc) - cảnh báo, tỉ lệ sinh thấp thường là dấu hiệu của các yếu tố văn hóa cố hữu có khả năng chống lại những thay đổi chính sách. Những yếu tố như vậy có thể bao gồm văn hóa làm việc, thái độ giới tính.

“Không còn nghi ngờ gì nữa, việc tăng thời gian nghỉ sinh con là một chính sách tốt. Nó chắc chắn sẽ mang lại cho nhiều nam giới (và nữ giới) kết quả tích cực. Tuy nhiên, trừ khi các chuẩn mực văn hoá và thái độ phổ biến thay đổi, tác động ở cấp độ vĩ mô có thể hạn chế" - ông lưu ý. 

Riki Khorana, 26 tuổi, dự định kết hôn vào tháng 6 tới. Khorana cho hay, chi phí sinh hoạt cao là một trong những mối quan tâm lớn nhất của anh khi lập gia đình. Làm kỹ sư tại một trong những tập đoàn lớn nhất Nhật Bản ở trung tâm Tokyo, Riki Khorana tự nhận là người có thu nhập tương đối cao nhưng anh vẫn đang sống cùng bố mẹ ở Yokohama - thành phố lớn thứ hai của Nhật Bản ở phía nam Tokyo. Sau khi kết hôn, Riki Khorana rời nhà bố mẹ nhưng vẫn ở lại Yokohama do giá thuê nhà ở Tokyo quá cao.

Tokyo là thành phố đắt đỏ thứ 9 cho người nước ngoài sinh sống, theo khảo sát chi phí sinh hoạt của công ty tư vấn Mercer của Mỹ.

Riki Khorana dự định sinh 2 con nhưng nếu có những chính sách hiệu quả hơn của chính phủ thì anh sẽ cân nhắc thêm.

Tuần trước, thủ tướng Nhật Bản cho biết đã lên kế hoạch cải cách thị trường nhằm tăng lương và hỗ trợ kinh tế cho lao động trẻ. Ông cũng cam kết đưa ra những lợi ích nhằm hỗ trợ những người lao động tự do về các khoản trợ cấp bổ sung để hỗ trợ nuôi con, giáo dục và nhà ở.

Giáo sư kinh tế Kato nhìn nhận, các chính sách mới dường như không đủ để giải quyết các vấn đề nhân khẩu học của Nhật Bản nhưng đánh giá những khía cạnh tích cực của việc khuyến khích nghỉ thai sản cho nam giới. “Tôi nghĩ đây là một đề xuất tốt vì không chỉ cải thiện chính sách gia đình mà còn cả bình đẳng giới" - ông nói. 

Theo laodong.vn

Thời tiết

Tỷ giá ngoại tệ
Thống kê truy cập
Đang online 68917 Tổng lượt truy cập 89128332