60 năm nỗi đau da cam/dioxin

Ngày 10/8/1961,chiếc máy bay trực thăng đầu tiên mang ký hiệu H-34 của không lực Hoa Kỳ thực hiện chuyến bay rải những lít chất độc hóa học đầu tiên dọc theo quốc lộ 14 từ Kon Tum lên Đắc Tô, mở đầu cho chiến dịch rải chất khai quang, diệt cỏ của quân đội Mỹ tại miền Nam Việt Nam. Thực chất đây là sự mở màn cho cuộc chiến tranh hóa học quy mô và tàn khốc. Suốt 10 năm sau đó, từ năm (1961-1971) trong cuộc chiến tranh hoá học, quân đội Mỹ đã sử dụng gần 80 triệu lít chất độc hóa học trong đó có 61% là chất da cam, có chứa tới 366 kg dioxin rải xuống gần 1/4 diện tích toàn miền nam Việt Nam, gây nên thảm họa da cam lớn nhất trong lịch sử loài người. Các nhà khoa học trên thế giới trong đó có nhiều nhà khoa học Mỹ đã khẳng định, đến nay, chất dioxin là loại hóa chất độc hại nhất đối với môi trường và sức khỏe con người. Vài phần tỷ gam dioxin có thể lập tức gây chết người. Hậu quả đó đã để lại những di chứng đau thương cho hàng triệu gia đình người dân Việt Nam. 4,8 triệu người Việt Nam bị phơi nhiễm, trong đó hơn 3 triệu người là nạn nhân, hàng trăm nghìn người đã chết và hàng triệu người còn sống vẫn đang phải ngày đêm vật lộn với bệnh tật hiểm nghèo.Chất độc da cam, thứ chất độc quái ác, trong hàng chục năm qua, đã hủy hoại sức khỏe của không chỉ của những người lính trực tiếp tham gia cuộc chiến, mà còn tàn phá cuộc đời của thế hệ con cháu họ, thậm chí đến cả thế hệ thứ 4. Nhiều người không còn quyền làm cha, làm mẹ, nhiều trẻ em sinh ra không có quyền được sống… Nhiều người bị dị tật, dị dạng, bị mù, bị câm, điếc, bị tâm thần hoặc mãi mãi là đứa trẻ trong hình hài người trưởng thành… Không hạnh phúc, không nụ cười, không tương lai.

Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, kể từ ngày đế quốc Mỹ sử dụng chất độc da cam/ dioxin trên chiến trường Miền nam Việt Nam để phục vụ cuộc chiến tranh phi nghĩa, nhiều nơi trên đất nước ta chất độc hóa học vẫn còn tồn tại, thấm sâu vào lòng đất và nguồn nước, đang hủy hoại môi trường, đe dọa nghiêm trọng đến sự an toàn của người dân. Vẫn còn đó nỗi đau dai dẳng, ám ảnh, đè nặng lên nhiều gia đình cựu chiến binh - Nỗi đau da cam...

Để  khắc phục hậu quả do CĐDC/ dioxin để lại, Việt Nam đã nỗ lực và hợp tác với các tổ chức quốc tế thực hiện xử lý ô nhiễm tại nhiều địa điểm nhiễm dioxin. Trước những đau thương, mất mát, thiệt thòi cả về vật chất, sức khỏe và tinh thần của các nạn nhân chất độc da cam, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, huy động sự tham gia của các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức sinh kế và của toàn dân nhằm giải quyết hậu quả chất độc hóa học do Mỹ gây ra ở Việt Nam. Những chính sách đó đã nhanh chóng đi vào cuộc sống từng bước giảm bớt khó khăn và chăm sóc tốt hơn cho nạn nhân chất độc da cam. Với trách nhiệm và sự quan tâm của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ngày 10/1/2004, Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam được thành lập và ngày 10/8 hằng năm được chọn làm ngày “Vì nạn nhân chất độc da cam Việt Nam”.

Trong các cuộc kháng chiến bảo vệ tổ quốc, Uông Bí đã tiễn đưa hàng vạn người con ưu tú ra trận. Trong đó, 512 người đã anh dũng hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, 468 thương binh, 98 bệnh binh. Gần 1000 người bị phơi nhiễm CĐDC/dioxin. Trong  đó, số gia đình có 1 nạn nhân là 238, có 2 nạn nhân là 57, có 3 nạn nhân là 14 gia đình. Đặc biệt gần 30 cháu  bị bệnh tật nặng, sống cuộc sống vô tri vô giác.... Với sự quan tâm tạo điều kiện của thành phố, thể theo nguyện vọng của các nạn nhân CĐDC/dioxin, ngày 3/7/2009, Hội nạn nhân CĐDC/dioxin TP Uông Bí được thành lập. Đến nay hội đã qua 3 kỳ đại hội, 10/10 xã phường đã có tổ chức hội với các chi hội thôn, khu. Cùng với sự nỗ lực của các cấp, ngành, tổ chức Hội nạn nhân CĐDC/dioxin các cấp, hiện trên địa bàn thành phố hơn 400 nạn nhân CĐDC/dioxin và con đẻ của họ đã được hưởng chế độ trợ cấp hàng tháng của nhà nước.

Kể từ khi được thành lập, Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin thành phố Uông Bí đã luôn đoàn kết, mang tâm huyết, trách nhiệm, kêu gọi sự chung tay, ủng hộ của cả hệ thống chính trị, các tổ chức, doanh nghiệp, nhà hảo tâm trong công tác chăm lo, hỗ trợ vật chất, sức khỏe và tinh thần đối với nạn nhân chất độc da cam.

Xác định nhiệm vụ chăm sóc, giúp đỡ nạn nhân chất độc da cam/dioxin để họ có cuộc sống ổn định là nhiệm vụ trọng tâm trong mọi hoạt động tổ chức hội, những năm qua, các cấp hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin từ thành phố đến cơ sở đã chú trọng triển khai công tác vận động xã hội hóa chăm sóc, giúp đỡ nạn nhân chất độc da cam với nhiều hình thức như: giúp đỡ theo địa chỉ, hỗ trợ lâu dài. Các đợt vận động tập trung vào dịp Tết Nguyên đán, kỷ niệm Ngày thương binh liệt sỹ 27/7 và Ngày thảm họa da cam 10/8 hàng năm.

Giai đoạn từ năm 2011-2021, các cấp Hội đã kêu gọi, vận động ủng hộ được trên 6 tỷ 821 triệu đồng từ các cấp, các ngành, tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp.Trong đó,vận động trao trực tiếp cho nạn nhân là 5 tỷ 802 triệu đồng. Từ nguồn kinh phí này, đã có 6.748 lượt đối tượng được tặng quà, 27 đối tượng được xây mới, sửa chữa nhà ở, 196 đối tượng được hưởng trợ cấp hàng tháng, hỗ trợ tẩy độc cho 50 lượt đối tượng, trợ cấp khó khăn đột xuất cho 251 đối tượng, khám bệnh cấp thuốc 517 lượt đối tượng, 24 đối tượng được tặng sổ tiết kiệm. Hội cũng đã tổ chức cho 174 lượt nạn nhân thăm lại chiến trường xưa, vận động mua thẻ BHYT cho 90 đối tượng.

Để sự quan tâm đảm bảo kịp thời, thiết thực, đúng đối tượng, Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin thành phố đã chủ động xây dựng chương trình khảo sát đối với các nạn nhân nặng, có hoàn cảnh khó khăn, nạn nhân bị bệnh nan y, ốm đau dài ngày, lên kế hoạch vận động giúp đỡ. Đáng chú ý, Hội đã phối hợp duy trì tốt việc vận động các doanh nghiệp đỡ đầu các cháu nạn nhân nặng thường xuyên hàng tháng với mức hỗ trợ từ 300 ngàn đến 500 ngàn đồng/cháu/tháng. Như vậy, ngoài chế độ trợ cấp của nhà nước thì mỗi năm nhiều gia đình nạn nhân CĐDC/dioxin  còn được rất nhiều những đơn vị, doanh nghiệp, tổ chức xã hội, luôn đồng hành, sẻ chia, động viên, giúp đỡ có hiệu quả , góp phần bù đắp phần nào những mất mát, thiệt thòi, đem lại cho những người bị nhiễm và khuyết tật do di chứng chất độc da cam/dioxin niềm hy vọng để họ vươn lên hòa nhập cộng đồng và sống có ích.

Qua sự hướng dẫn, tuyên truyền thường xuyên của các cấp Hội mà các hội viên Hội nạn nhân CĐDC/dioxin đã hiểu rõ tác hại và hậu quả của chất độc hóa học đối với môi trường và con người, những chính sách của Đảng, nhà nước trong giải quyết hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam. Hội viên đã phát huy truyền thống Bộ đội cụ Hồ, phấn đấu khắc phục mọi khó khăn của bệnh tật, vượt qua hoàn cảnh, không ỉ lại, phấn đấu vươn lên ổn định cuộc sống, hòa nhập với cộng đồng, tích cực tham gia thực hiện nhiệm vụ chính trị tại địa phương với tinh thần, trách nhiệm cao nhất.  Nổi bật là hưởng ứng phong trào xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, chỉnh trang đô thị xanh, sạch, đẹp, giữ gìn, bảo vệ môi trường, hiến đất làm đường dân sinh và các công trình văn hóa tại cộng đồng. Trong đó, đã có nhiều hội viên điển hình tiên tiến về sản xuất, kinh doanh giỏi, nhiều tấm gương nỗ lực vươn lên trong cuộc sống.

Những nỗ lực của Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin thành phố, các xã phường trong xây dựng, củng cố tổ chức, phát triển hội viên; chăm lo, hỗ trợ hội viên, nạn nhân chất độc da cam về vật chất, tinh thần, sức khỏe đã mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần xoa dịu nỗi đau của các nạn nhân và gia đình nạn nhân; được Trung ương, tỉnh, thành phố ghi nhận, biểu dương. Trong phong trào thi đua “Vì nạn nhân CĐDC" và “Nạn nhân CĐDC vượt khó khăn vươn lên” giai đoạn 2011 - 2020, Hội Nạn nhân CĐDC/dioxin thành phố Uông Bí luôn được Ban chấp hành, Ban thường vụ Hội Nạn nhân CĐDC tỉnh Quảng Ninh đánh giá là tốp đầu trong các Hội cấp, huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh. Năm 2015, Hội Nạn nhân CĐDC thành phố Uông Bí là đơn vị đầu tiên được nhận cờ đơn vị dẫn đầu thi đua khối Hội các huyện. Trung ương Hội Nạn nhân CĐDC Việt Nam, UBND tỉnh Quảng Ninh đã tặng 7 bằng khen cho tập thể và 8 bằng khen cho cá nhân. Riêng năm 2021 kỷ niệm 60 năm thảm họa da cam ở Việt Nam, Hội Nạn nhân CĐDC thành phố Uông Bí được Hội đồng thi đua khen thưởng tỉnh Hội xét dẫn đầu, đề nghị Trung ương Hội Nạn nhân CĐDC Việt Nam tặng Bằng khen cho tập thể Hội thành phố và hai cá nhân. Đề nghị UBND tỉnh Quảng Ninh tặng Bằng khen cho 1 tập thể và 4 cá nhân. UBMTTQ tỉnh Quảng Ninh tặng Bằng khen cho 1 tập thể Hội cơ sở.

Ông Nguyễn Công Toản, nạn nhân chất độc da cam/dioxin phường Phương Nam đã nỗ lực khắc phục khó khăn, xây dựng mô hình kinh tế VAC với thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm.

Chiến tranh đã lùi xa, cuộc sống mới đã và đang thay da đổi thịt từng ngày, từng giờ, nhưng những vết thương, di chứng, nỗi đau mà chiến tranh để lại thì vẫn còn âm ỉ và nhức nhối trong cuộc sống của những nạn nhân chất độc da cam/dioxin. Chính phủ Việt Nam cùng với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế đã, đang và sẽ tiếp tục nỗ lực để khắc phục hậu quả chất độc da cam/dioxin. Xoa dịu nỗi đau da cam, ko còn là trách nhiệm của riêng cá nhân tổ chức nào, mà đó là trách nhiệm chung của toàn xã hội, qua đó tiếp thêm động lực để các gia đình nạn nhân vượt khó vươn lên, hướng tới tương lai tươi sáng.

Phương Lan - Huyền Trang