Sáng - xanh - sạch - đẹp

Là địa bàn có doanh nghiệp nhiệt điện trong lòng đô thị, có đơn vị sản xuất xi măng công suất lớn, có hàng chục doanh nghiệp sản xuất, chế biến, vận chuyển và phân phối than, cùng các hoạt động sản xuất vôi, đá trong dân… khiến môi trường TP Uông Bí từng bị ảnh hưởng nặng nề. Bởi vậy thật không lạ khi nhiều góc phố, tuyến đường, mái nhà, lá cây đều có màu của than; tuyến đường chuyên dùng vận chuyển than Khe Ngát - Điền Công là nỗi ám ảnh của người dân mỗi khi đi qua bởi chỉ trong chốc lát đã có thể trở nên lem luốc…

Trạm rửa xe tự động Miếu Thán do Công ty CP Sản xuất và thương mại than Uông Bí đầu tư có công xuất rửa 1.000 xe/ngày đêm.

Khi những điểm nghẽn được xử lý

Thực trạng bức xúc này đề ra cho TP Uông Bí yêu cầu buộc phải khắc phục, cải thiện môi trường. Xác định đây là nhiệm vụ khó song không thể không làm nếu muốn thay đổi diện mạo đô thị Uông Bí, phù hợp định hướng trở thành trung tâm du lịch, dịch vụ, đào tạo nhân lực và chăm sóc sức khỏe của toàn tỉnh như Nghị quyết Đảng bộ thành phố giai đoạn 2015 - 2020 đề ra.

Việc khó này được Uông Bí bắt đầu từ những việc nhỏ, từ cán bộ nêu gương, chính quyền quyết liệt đến khối doanh nghiệp chuyển động và chính người dân thay đổi tư duy. Lĩnh vực sản xuất than, tác nhân lớn nhất gây ô nhiễm môi trường được ưu tiên xử lý trước. TP Uông Bí phối hợp với doanh nghiệp thực hiện rốt ráo chỉ đạo của tỉnh về việc ngừng vận chuyển than bằng đường bộ, thay thế bằng loại hình vận chuyển khác; hạn chế vận chuyển than trong các tuyến đường nội thành.

Việc đưa ra lộ trình, mốc thời gian rõ ràng, kiên quyết không gia hạn trong việc ngừng vận chuyển than bằng đường bộ đã buộc các doanh nghiệp than của Uông Bí phải chủ động đẩy nhanh tiến độ xây dựng các kho than, các trạm trung chuyển than, kho bãi trữ chứa than, lắp đặt hệ thống băng tải than, hiện đại hóa đoàn tàu sắt chở than… Chính bởi vậy mà mặc dù khởi động khá muộn song Uông Bí vẫn là địa phương sớm có hệ thống băng tải ống hiện đại. Đó là tuyến băng tải Khe Ngát - Điền Công với tổng mức đầu từ gần 1.300 tỷ đồng, ưu điểm là quá trình vận hành giảm thiểu tiếng ồn, tình trạng rơi vãi than và đặc biệt là phát sinh bụi. Đây là điều kiện để Uông Bí dừng vận chuyển than bằng đường bộ từ năm 2016, thay thế bằng đường băng tải từ năm 2017.

Tuyến băng tải Khe Ngát - Điền Công được thiết kế dạng ống, giảm thiểu lượng bụi phát sinh trong quá trình chuyển tải than. Ảnh tư liệu TKV

Tuyến đường chuyên dùng Khe Ngát - Điền Công là tuyến đường bộ duy nhất cho phép vận chuyển lượng than bùn, vốn không thể vận chuyển được bằng đường sắt và băng tải. Loại hình vận chuyển này cũng được kiểm soát rất chặt chẽ.

Thành phố Uông Bí cấp lô gô quy định về tiêu chuẩn vận chuyển, số xe, lượt vận chuyển mỗi ngày cho đơn vị vận chuyển than bùn; yêu cầu các doanh nghiệp ngành Than xây dựng các trạm rửa xe tự động để tránh nguy cơ các xe tha lôi, rơi vãi than ra đường. Mặc dù hiện nay các trạm rửa xe tự động khá phổ biến, nhiều doanh nghiệp đã tự đầu tư để phục vụ cho mình, tuy nhiên thời điểm tháng 9/2017, Uông Bí là địa phương đầu tiên của tỉnh triển khai hoạt động này với 3 trạm. Các trạm rửa xe sử dụng nước tuần hoàn, không chảy tràn ra môi trường, áp lực nước phun rửa mạnh nên hầu hết các góc cạnh dễ bám bẩn của xe được rửa sạch.

Cùng các giải pháp cấp bách trên, các doanh nghiệp ngành Than của Uông Bí có ý thức trong việc trồng cây hoàn nguyên môi trường, đầu tư các công trình xử lý nước thải mỏ, ứng dụng công nghệ trong sản xuất, sàng tuyển, vận chuyển than nhằm giảm thiểu ảnh hưởng đến môi trường.

Trước sự quyết liệt của hệ thống chính quyền TP Uông Bí, Công ty Nhiệt điện Uông Bí, Nhà máy Xi măng Lam Thạch cũng không thể đứng ngoài cuộc, nhất là 2 đơn vị này chính là tác nhân chính cộng thêm lượng bụi lớn trong không khí trên địa bàn. Trong 5 năm gần đây, 2 doanh nghiệp lần lượt thay đổi công nghệ khởi động lò, công nghệ xử lý khói thải, lắp đặt hệ thống lọc bụi tĩnh điện với hiệu suất khử bụi trên 90%. Riêng Xi măng Lam Thạch lắp thêm hệ thống lọc bụi túi trên mỗi dây chuyền sản xuất, qua đó xử lý tối đa lượng bụi phát sinh. Cả 2 đơn vị cũng đầu tư và vận hành trạm quan trắc môi trường tự động có truyền thông số vào hệ thống chung của tỉnh để Sở TN&MT theo dõi. Riêng Công ty Nhiệt điện Uông Bí đã thay thế dầu FO bằng dầu DO để khởi động lò nhằm lọc bụi ngay từ khi bắt đầu vận hành ca sản xuất; lắp đặt hệ thống khử Sox trong xử lý khí thải.

Tháng 4/2019, toàn bộ 51 cơ sở với 68 lò, 115 ống lò sản xuất vôi thủ công trên địa bàn TP Uông Bí đã được phá dỡ.

Thành phố Uông Bí quy hoạch các điểm đổ thải và dựng các bảng tin để truyền thông tới các lái xe tải trên địa bàn.

Bảo vệ môi trường đã thành ý thức chung

Có thể thấy sau khi xử lý những điểm nghẽn than, điện, xi măng, môi trường Uông Bí đã được cải thiện đáng kể, các doanh nghiệp trên không chỉ ra khỏi danh sách cơ sở công nghiệp gây ô nhiễm môi trường do Bộ TN&MT liệt kê trước đây, mà còn góp phần làm trong lành bầu không khí chung cho toàn thành phố. Trên đà thắng lợi này, Uông Bí tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp bảo vệ môi trường, tạo thành phong trào, có sức lan tỏa đến mọi tầng lớp nhân dân. Uông Bí quy hoạch các điểm đổ thải, xây dựng bộ thông tin tuyên truyền về bảo vệ môi trường; tổ chức gặp gỡ tất cả lái xe tải trên địa bàn để nâng cao nhận thức, buộc lái xe cam kết thực hiện đúng các quy định đề ra. Thành phố đầu tư hạ tầng giao thông phù hợp và khuyến khích các doanh nghiệp làm công tác môi trường trên địa bàn đổi mới công nghệ, giảm sức người, nâng cao hiệu quả công việc. Giữa năm 2018, cùng với TP Hạ Long, Uông Bí chính thức đưa xe quét và hút bụi đường vào hoạt động. Hiện nay loại xe chuyên dụng này xuất hiện ở Uông Bí phổ biến hơn, qua đó đảm bảo vệ sinh môi trường hơn.

Đối với việc xử lý rác thải sinh hoạt, mỗi ngày toàn thành phố xả ra khoảng 80 tấn rác. Từng có giai đoạn Uông Bí phải “cất rác vào kho” do quá tải thì hiện nay tất cả đều đã được Nhà máy xử lý chất thải rắn và nguyên liệu tái tạo Khe Giang xử lý bằng phương pháp đốt. Nhà máy này kể từ khi đưa cả 5 lò đốt rác vào hoạt động thì còn đủ năng lực xử lý thêm rác sinh hoạt cho cả TX Quảng Yên với tổng khối lượng xử lý là 120 - 140 tấn/ngày đêm.

Năm 2019 Uông Bí giải quyết dứt điểm một điểm khó khác trong công tác bảo vệ môi trường đó là dừng hoạt động các lò vôi thủ công; sản xuất gạch sét bằng công nghệ nung lạc hậu. Đây là hoạt động sản xuất đã tồn tại trong dân từ nhiều năm nay, là kế sinh nhai của gần 50 chủ lò và hàng nghìn người lao động. Quyết tâm đạt mục tiêu đề ra, Uông Bí triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó chú trọng các giải pháp đảm bảo an sinh xã hội cho người trong cuộc. Chính bởi vậy tháng 3/2019 Uông Bí chấm dứt hoàn toàn hoạt động sản xuất gạch đất sét bằng công nghệ nung lạc hậu; tháng 4/2019, toàn bộ 51 cơ sở với 68 lò, 115 ống lò sản xuất vôi thủ công đã được phá dỡ.

Người dân phường Phương Nam thu gom vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật trên đồng ruộng.

Người dân phường Yên Thanh tham gia Ngày Chủ nhật xanh.

Môi trường ngày càng được cải thiện là động lực để người dân lan tỏa ý thức giữ gìn môi trường, môi sinh thêm xanh, sạch, đẹp. Năm 2019 là năm cao điểm Uông Bí triển khai phong trào “Ngày Chủ nhật xanh”. Hiện nay người dân mặc định mỗi sáng chủ nhật là thời gian cho thành viên các thôn, khu quét dọn đường giao thông; trồng hoa, cây cảnh; nạo két kênh mương, cống rãnh, đất đá đổ thải; thu gom vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật trên đồng ruộng… Theo thống kê của phòng chuyên môn thành phố, năm 2019 đã có gần 20.000 lượt người dân tham gia Ngày Chủ nhật xanh, làm sạch hàng trăm km đường, cống rãnh, kênh mương, vận chuyển hàng trăm tấn đất đá đổ thải đến nơi quy định. Nhiều khu phố, phường, xã đang tích cực tham gia phong trào chống rác thải nhựa.

Từ những nỗ lực, chung tay của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, môi trường TP Uông Bí đã đổi thay, đạt được những thông số lý tưởng. Xa rồi cái thời từng góc phố, tuyến đường, mái nhà, lá cây của Uông Bí đều nhuốm than mà thay vào đó là không gian đô thị sáng, xanh, sạch, đẹp, bầu không khí trong lành, khoáng đạt. Môi trường Uông Bí cũng chính là điều kiện tiên quyết để địa phương thúc đẩy phát triển kinh tế, đặc biệt là lĩnh vực dịch vụ, du lịch; biến Uông Bí trở thành nơi đáng đến và đáng sống như mục tiêu đề ra.

Việt Hoa (CTV)