Tự hào 90 năm Ngày truyền thống Dân quân tự vệ

Ngày 28/3/1935, Đại hội lần thứ nhất Đảng Cộng sản Đông Dương ra “Nghị quyết về đội tự vệ” và ngày này hằng năm trở thành Ngày truyền thống của Dân quân tự vệ (DQTV). Đây là Nghị quyết đầu tiên của Đảng về tổ chức, chỉ đạo xây dựng, huấn luyện và hoạt động của lực lượng tự vệ; đồng thời, cũng là Nghị quyết khởi đầu của tư tưởng vũ trang toàn dân và tư tưởng chiến tranh nhân dân với phong trào toàn dân đánh giặc. Trải qua các thời kỳ lịch sử, DQTV Việt Nam đã có những đóng góp xuất sắc, là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam.

Từ khi ra đời, lực lượng DQTV đã gắn liền với sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ năm 1935 đến năm 1945, các đội tự vệ ở cả nông thôn và thành thị ra đời, làm nòng cốt cho quần chúng thực hiện khởi nghĩa vũ trang, tiến hành chiến tranh du kích, xây dựng và mở rộng các căn cứ địa cách mạng. Tháng 8/1945, DQTV đã cùng toàn dân thực hiện thắng lợi cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Sau ngày 02/9/1945, DQTV - một trong ba thứ quân của lực lượng vũ trang nhân dân - được tổ chức rộng khắp trên cả nước, thực sự là công cụ bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ, bảo vệ thành quả cách mạng.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, DQTV đã từng bước được thống nhất về tổ chức, do các xã đội, huyện đội, tỉnh đội chỉ đạo, chỉ huy và đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của cấp ủy đảng các cấp. Mặc dù chỉ được trang bị các loại vũ khí thô sơ, tự tạo, phải đương đầu với quân đội viễn chinh được trang bị hiện đại, nhưng lực lượng DQTV đã cùng Nhân dân xây dựng làng xã chiến đấu, kiên cường bám đất, bám dân, tiêu hao quân địch, phá tề, trừ gian; tích cực phối hợp với bộ đội chống địch càn quét, bao vây. Bằng nhiều cách đánh mưu trí, linh hoạt và sáng tạo, lực lượng DQTV đã bức hàng, bức rút nhiều đồn bốt địch, mở rộng các khu căn cứ du kích; thực hiện kiềm chế, căng kéo lực lượng, buộc địch phải phân tán đối phó, tạo điều kiện và góp phần cùng bộ đội chủ lực tiến hành nhiều chiến dịch lớn, giành thắng lợi quyết định trong chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, DQTV miền Bắc đã phát triển rộng khắp đến từng thôn, xã, công, nông trường, nhà máy, xí nghiệp; được trang bị nhiều loại vũ khí tương đối hiện đại, hình thành mạng lưới bắn máy bay tầm thấp của địch, bắn rơi nhiều máy bay, bắt sống nhiều phi công Mỹ, tiêu diệt hàng chục toán biệt kích, bắn chìm và bắn cháy nhiều tàu chiến địch. Lực lượng DQTV đã làm tốt công tác phòng không nhân dân ở cơ sở, xây dựng nhiều công trình phòng tránh, khắc phục hậu quả đánh phá của địch; tiến hành rà phá bom mìn, thủy lôi, chống phong tỏa bằng đường biển, ... Đã có hàng chục triệu lượt người được huy động tham gia bảo đảm giao thông, phục vụ chiến đấu, phòng tránh sơ tán, khắc phục hậu quả chiến tranh, chi viện sức người, sức của có hiệu quả cho chiến trường miền Nam.

Dân quân, du kích ở miền Nam đã anh dũng đánh địch bằng mọi thứ vũ khí, vận dụng nhiều hình thức tác chiến phong phú, sáng tạo trên khắp ba vùng chiến lược; kết hợp chặt chẽ đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, thực hiện bám trụ kiên cường, tạo thế xen kẽ, cài răng lược với địch, buộc địch phải phân tán lực lượng để đối phó. Trong cuộc Tổng tiến công mùa Xuân năm 1975, dân quân, du kích cùng bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và toàn dân miền Nam tiến công và nổi dậy đồng loạt, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Sau đại thắng mùa Xuân năm 1975, lực lượng DQTV đã được huy động tham gia xây dựng tuyến phòng thủ biên giới; trực tiếp chiến đấu, phối hợp và phục vụ bộ đội chiến đấu trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc. Nhiều đơn vị DQTV đã đạt được thành tích xuất sắc, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, bảo vệ Nhân dân tại các làng xã, công, nông trường, xí nghiệp; phối hợp với Quân đội nhân dân kiên cường chiến đấu, đánh bại cuộc tiến công của địch, góp phần quan trọng vào thắng lợi của các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.

Thực hiện chủ trương, đường lối xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, nền quốc phòng toàn dân, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân bảo vệ Tổ quốc, Đảng, nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu đã kịp thời ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo về công tác quốc phòng, quân sự nói chung, công tác DQTV nói riêng ngày càng đồng bộ, thống nhất, phù hợp với sự biến đổi, phát triển của thực tiễn. Lực lượng DQTV được chăm lo xây dựng ngày càng “vững mạnh, rộng khắp” với cơ cấu thành phần hợp lý; tổ chức biên chế chặt chẽ, chất lượng chính trị cao, sẵn sàng chiến đấu tốt, hoạt động có hiệu quả.

Lực lượng DQTV tham gia hoạt động phối hợp chặt chẽ với Bộ đội Biên phòng, Công an và các lực lượng khác bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh, biên giới quốc gia; chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ” của các thế lực thù địch đối với cách mạng Việt Nam. Cùng Bộ đội Biên phòng, Hải quân xua đuổi các tàu, thuyền nước ngoài xâm nhập chủ quyền và quyền chủ quyền vùng biển Việt Nam; tuần tra canh gác bảo vệ an toàn các mục tiêu, bảo đảm an ninh, trật tự các ngày lễ tết và các ngày diễn ra các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước và địa phương. Đồng thời, DQTV là lực lượng nòng cốt trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, tìm kiếm, cứu nạn, bảo vệ và phòng, chống cháy rừng. Đặc biệt, trong phòng, chống dịch Covid-19, DQTV đã tham gia phối hợp hoạt động với các lực lượng trong tuần tra đường mòn, lối mở ngăn chặn người nhập cảnh trái phép vào Việt Nam, trực tại nhiều chốt kiểm dịch.

Trải qua 90 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ DQTV luôn đoàn kết thống nhất, trung thành với Tổ quốc, với Nhân dân, với sự nghiệp cách mạng của Đảng; chiến đấu kiên cường, mưu trí, dũng cảm; lao động, học tập, công tác hiệu quả, sáng tạo, lập nhiều chiến công to lớn. Lực lượng DQTV đã được Đảng, Nhà nước trao tặng Huân chương Sao Vàng năm 2015, nhiều tổ chức, cá nhân được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” và những phần thưởng cao quý khác.

Khối Nữ tự vệ thành phố Uông Bí luyện tập đội ngũ tham gia diễu binh, diễu hành trong Lễ kỷ niệm 60 năm Ngày thành lập tỉnh Quảng Ninh.

Trong niềm tự hào chung đó, kế thừa truyền thống cách mạng vẻ vang của lực lượng DQTV, những năm qua thành phố Uông Bí đã tổ chức quán triệt, lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo của cấp trên về công tác xây dựng và tổ chức hoạt động của lực lượng DQTV trên địa bàn thành phố. Từ khi có Luật Dân quân tự vệ, lực lượng DQTV của thành phố được xây dựng theo phương châm “Vững mạnh, rộng khắp”; huấn luyện “Cơ bản, thiết thực, chất lượng”; công tác huấn luyện, diễn tập, hội thi, hội thao, PCTT-TKCN luôn được cấp uỷ, chính quyền địa phương, Bộ CHQS tỉnh, Quân Khu 3 ghi nhận, khen thưởng và đánh giá cao.

Lực lượng DQTV thành phố Uông Bí diễu hành và trình diễn võ thuật trong Lễ ra quân huấn luyện năm 2025.

Hiện nay, lực lượng DQTV của thành phố đạt tỷ lệ 1,61% so với dân số. Ban Chỉ huy Quân sự (CHQS) các xã, phường được kiện toàn đầy đủ theo quy định, với 1.465 chiến sĩ dân quân thuộc Ban CHQS 10 xã, phường và 696 chiến sĩ tự vệ thuộc 32 đơn vị tự vệ tại các cơ quan, doanh nghiệp trên địa bàn.

Thành phố đã tổ chức tốt việc tập huấn triển khai Luật DQTV năm 2019, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục quốc phòng – an ninh; thực hiện nghiêm túc công tác rà soát, đăng ký, quản lý công dân trong độ tuổi theo luật định, gắn với xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh.

Song song với việc củng cố tổ chức, biên chế, Ban CHQS các xã, phường luôn chú trọng công tác huấn luyện, coi đây là biện pháp then chốt để nâng cao chất lượng tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng DQTV. Công tác huấn luyện được triển khai toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, sát với yêu cầu nhiệm vụ và điều kiện thực tế địa phương. Hằng năm, 100% đơn vị DQTV đều được huấn luyện theo kế hoạch, đóng vai trò nòng cốt trong diễn tập chiến đấu phòng thủ xã, phường và diễn tập khu vực phòng thủ của thành phố.

Các đơn vị tự vệ trên địa bàn thành phố Uông Bí tổ chức gặp mặt nhân dịp kỷ niệm 90 năm Ngày truyền thống Dân quân tự vệ 28-3 (1935-2025).

Trong huấn luyện, thành phố luôn bám sát phương châm “Cơ bản, thiết thực, chất lượng”, kết hợp huấn luyện chiến đấu với giáo dục chính trị, pháp luật. Các địa phương, đơn vị đã chú trọng huấn luyện cho cán bộ, chiến sĩ nắm vững kỹ thuật chiến đấu bộ binh, cách đánh của DQTV, thành thạo các phương án chiến đấu tại chỗ, nâng cao khả năng phối hợp cùng các lực lượng trong tuần tra, kiểm soát, xử trí các tình huống A2 giữ gìn ANCT trên địa bàn.

Cùng với đó, lực lượng DQTV còn được huấn luyện về phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn và phát huy vai trò nòng cốt trong thực hiện lực lượng. Lực lượng dân quân tự vệ thành phố Uông Bí luôn hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ thực sự là lực lượng quan trọng trong thực hiện công tác quốc phòng, giữ gìn ANCT, TTATXH ở địa phương cơ sở và xung kích trong lao động sản xuất, phòng chống khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn.

Phát huy truyền thống 90 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của lực lượng DQTV Việt Nam và truyền thống Tự vệ vùng Mỏ anh hùng, thành phố Uông Bí tiếp tục tập trung xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh rộng khắp thực sự là lực lượng trung thành, tin cậy của cấp ủy, chính quyền địa phương và nhân dân. Là lực lượng nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh ở cơ sở, góp phần thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN cùng đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Phương Lan